Dear Mr. President

Einfaldlega einn besti mótmælasöngur síðustu ára.

Hér á landi mega þeir taka sönginn til sín sem eiga.

Með fingurinn á þjóðarpúlsinum

Um þetta ætti að ríkja nokkuð góð sátt. 

Enda er almenningur á þessu máli. 

Bóndi minn er reyndar á því máli að hlutfallið ætti að vera 100% konur næstu þrjú ár. 

En hann er náttúrlega geggjaður og ábyrgðarlaus listamaður. Og með Davíð Oddsson á heilanum.

Af stelpusigrum, kreppumat og fréttamati

Stelpurnar fara á EM. Og við förum í ESB. Við munum ekki ganga þangað inn bein í baki - verðum meira svona borin inn á sjúkrabörum. En það er eins með lífið og fótbolta. 

Sumir leikmenn eru bornir út af á börum.   

Íslenska kvennalandsliðið er slík ljóstýra í myrkrinu að leitun er að öðru eins ! Takk stelpur fyrir frábæran fótbolta, frábæra liðsheild og frábæra stemningu. 

Við hjónin horfðum á boltann á meðan við þrifum og affrystum ísskáp og frystihólf. Það tók sinn tíma og eitthvað var um útrunnar vörur sem enduðu í ruslinu. Að verki loknu horfðum við á tandurhreinan ísskápinn og ósköp var hann snautlegur. Enda erum við orðin svo samansaumuð í seinni tíð að það er varla keypt í matinn. Brokkolísúpa var t.a.m. í matinn í kvöld. 

Sem eru svosem engar fréttir nema hún var líka í matinn í fyrrakvöld. 

Stefnan er tekin á að borða okkur út úr eldhúsinu. Tæma lagerinn. Nýta það sem til er. Og það reyndist vera til óskaplega mikið af brokkolísúpu. 

Nú virði ég fyrir mér efstu hilluna í brakandi hreinum ísskáp og óttast að við deyjum úr áður óþekktum næringartengdum meltingarstíflum því ég tel 23 krukkur með sólþurrkuðum tómötum, pestó, ólífum, Taco-sósu, rauðbeðum og kokkteilsósu, barbequesósu, undarlegri rauðvínssultu, grillsmjöri, capers og síld.  

En við hljótum að geta soðið pasta með og gert gott úr þessu. 

Allt er þetta spurning um framreiðslu. Eins og þetta hér. 

Ef kona væri virkilegt kvikindi myndi hún spyrja sig af hverju fyrirsögnin væri ekki: 

Þriðji minnsti flokkur á Íslandi.

Áfram stelpur

Í dag er kvennafrídagurinn, 24. október.

Ég kom undir þann dag árið 1975.

Ekki hefði foreldra mína grunað að 32 árum síðar væru örlög þjóðarinnar þau að sparnaður þeirra og framtíð barna og barnabarna væru jafn ömurleg og raun ber vitni.

Ég ætla samt að fagna í dag.

Jafnrétti á öllum vígstöðvum hefur aldrei verið jafn aðkallandi og einmitt nú.

Sendum karllæg gildi í frí - fífldirfsku, skammtímasjónarmið og áhættusækni.

Þá fyrst getum við hafist handa við að endurmóta íslenskt samfélag.

Með hagsmuni allra í huga.

Sjálfsvirðing

Tilfinningin sem þjakar marga landsmenn þessar vikurnar er vond. Okkur finnst sjálfsvirðing okkar engin. Íbúar sem tóku lítinn sem engan þátt í sukkinu, hugsuðu ágætlega um börnin sín, fjölskylduna og fjárhaginn er svo illa svikið.

Heiðarlegt uppgjör er algjör frumforsenda þess að við getum endurheimt sjálfsvirðinguna.

Forsætisráðherra sagði lítið í Kastljósinu í gær. Tilfinning okkar sem illa erum svikin er óbreytt. Það verður að eiga sér stað uppgjör, hið minnsta loforð um uppgjör, loforð um að e-ir verði dregnir til ábyrgðar.

Annars höfum við tapað öllu. Peningum, orðstír og æru.

En við getum enn endurheimt sjálfsvirðinguna ef nauðsynlegt uppgjör - með óháðum aðilum - fer í gang.

Kröftugar heitstrengingar (sem hefðu átt að heyrast strax, hátt og snjallt og helst á hverjum degi og á hverjum blaðamannafundi) um heiðarlegt uppgjör þar sem engu yrði eirt er óendanlega mikilvægt.

Nauðynlegar tilfærslur embættismanna sem gert hafa ófyrirgefanleg mistök upp á síðkastið myndu sannarlega hjálpa til.

Annars sýður upp úr.

Listin að læra

Anne Bamford heldur fyrirlestur í KHÍ í dag um gildi listmenntunar. Anne er vel kunnur prófessor og hefur unnið til fjölda viðurkenninga fyrir rannsóknir sínar. Í rannsóknum sínum ávarpar Anne mikilvægi sköpunar í skólastarfi og áhrif hennar á nýsköpun, félagslega þætti, jafnræði og fjölbreytileika.

Hún gerði meðal annars fræga rannsókn fyrir UNESCO á áhrifum lista á skólastarf sem hún lýsir í bókinni The Wow Factor. Rannsóknin náði til rúmlega hundrað landa og markaði mikil tímamót fyrir alla þá sem berjast fyrir frekari sköpun í skólastarfi.

Bókin hefur verið á náttborðinu hjá mér um hríð og var reyndar, ásamt ,,Vegvísi UNESCO um listfræðslu" kveikjan að skólastefnu fyrir nýju skólana í Úlfarsárdal sem mótuð var í hundraðadagameirihlutanum.

Á morgun verða svo málstofur þar sem ég meðal annarra mun gera heiðarlega tilraun til að lýsa sýn minni á gildi lista og menningar í skólastarfi.

El País

Halla Tómasdóttir, Svafa Grönfeld, Dagur B og fleiri um Ísland - á spænsku fyrir þá sem treysta sér í það.

Halla og Svafa koma inn á nauðsyn nýrrar hugsunar og gilda við endurmótun íslensks samfélags.

Flott hjá þeim.

Fram og Fjölnir

Ég heyrði hjá Heimi og Hansa á Bylgjunni rétt í þessu að Fjölnismenn og Frammarar hefðu slitið sameiningarviðræðum. Ástæðan mun vera sú að Fjölnismenn gátu ekki hugsað sér að nota nafnið Fram. 

Það kom ekki fram í fréttinni hvort Fjölnismenn gátu yfirleitt ekki hugsað sér Fram í nafninu; hvorki Fram-Fjölnir né Fjölnir-Fram.

Ef svo er harma ég þessa niðurstöðu og spyr: 

Eru hagsmunir barna og unglinga í Safamýri, Grafarvogi, Grafarholti og Úlfarsárdal forsvarsmönnum Fram og Fjölnis efst í huga?

Eða er hér um klassískt karlastolt að ræða?

Sigtúnshópurinn

Ein sterkasta almannahreyfing á sviði húsnæðismála sem sprottið hefur upp hér á landi er Sigtúnshópurinn. Sigtúnshópurinn var grasrótarhreyfing og náði miklum áhrifum með kraftmiklum aðgerðum í stuttan tíma. 

Frægur Sigtúnsfundur var haldinn haustið 1983 og hertók alla fjölmiðlaumræðu um langt skeið. Starfið hélt áfram um einhverja hríð en lognaðist út af á tveimur árum. 

En fyrir hverju barðist fólkið í Sigtúnshópnum? 

Vorið 1983 var launavísitalan tekin úr sambandi en lánskjaravísitalan látin halda sér. Lánin ruku upp úr öllu valdi en launin stóðu í stað og fólk stóð ekki í skilum. Fólk lenti í miklum vandræðum því lánabyrðin varð meiri en verðmæti eignanna. 

Þetta var kallað hið fræga ,,misgengi". Það rímar óneitanlega við verðtryggingardrauginn sem nú bankar upp á hjá fólki með fasteignir á íslenskum lánum. 

Pabbi minn, Sturla Þengilsson, sást lítið heima hjá okkur í Dísarásnum sumarið og haustið 1983 enda á kafi í baráttunni með Sigtúnshópnum. Hann minnist þessa tíma með miklu stolti og ég hef hann grunaðan um að vera eilífur aðdáandi Ögmundar Jónassonar eftir þeirra kynni.

Ég yrði ekki hissa ef skilgetið afkvæmi Sigtúnshópsins sprytti upp fljótlega. 

Ég heyrði afar skýra konu mæla á fundi Samfylkingarinnar um daginn. Sú var stærðfræðikennari og hún sagðist hafa reiknað það út með nemendum sínum að best væri fyrir fólk sem væri með fasteignir á íslenskum lánum og stæði í sæmilegum skilum - að hætta að borga af íbúðinni og láta bankann hirða hana. Svo hratt brenni inneignin upp ef verðbólgan æðir af stað. Þó miðaði hún við varkárar verðbólguspár. 

Ætli hún hafi þá ekki gert ráð fyrir því að leigja í kjölfarið. 

Ókeypis inn

Góðar fréttir að berast í hús. Ákvörðun um ókeypis aðgang að söfnum borgarinnar var tekin í tíð 100 daga meirihlutans og um áramótin opnuðust dyrnar upp á gátt.

Sama þróun hefur átt sér stað í löndunum umhverfis okkur - aðsóknin eykst til muna sé aðgangseyrir enginn.

Og nú kemur sér aldeilis vel að efnahagur fólks komi ekki í veg fyrir að það njóti okkar frábæru listasafna.

Ég hvet alla til að sækja söfn borgarinnar heim. Og raunar bókasöfnin og sundlaugarnar líka fyrst kona er byrjuð að telja upp margt af því góða sem borgin hefur upp á að bjóða.

Steingrímur J + Davíð

,,Það er of auðvelt fyrir ríkisstjórnina að benda á einn embættismann og losa sig við hann“

Segir foringi VG um Davíð Oddsson (neðst í fréttinni). Mér var bent á það um daginn að SJS hefur í darraðardansi síðustu vikna og mánaða aldrei vikið styggðaryrði að seðlabankastjóra - og hefur hann þó ekki sparað stóru orðin í hans garð í gegnum tíðina.

Athyglisverð staðreynd fyrir þann fjölda stuðningsmanna Vinstri-grænna sem fjölmennt hafa á mótmælafundi þar sem afsagnar seðlabankastjóra er krafist.

Rauðblikkandi viðvörunarljós

Ég gróf upp þetta viðtal við Kristrúnu Heimisdóttur frá 2005.

Yfirskriftin er: Rauðblikkandi viðvörunarljós (nauðsynlegt að skrolla niður lítið eitt) og á við þá uggvænlegu þróun sem þá þegar var mörgum áhyggjuefni. Nefnilega þá að allt of fáar konur voru leiðandi í mótun fjármálageirans þrátt fyrir mikla fjölgun þeirra innan deilda háskólanna sem tengjast fjármálageiranum.

Nú þegar krafan um ný gildi og nýja hugsun við endurmótun íslensks samfélags er hávær er ekki úr vegi að skoða hvernig við höfum nýtt okkar mannauð - og hvernig við nýtum hann í gjörbreyttu samfélagi næstu ára og áratuga.

Tilfinningin segir konu óneitanlega að fólk úr hugvísinda-, menntavísinda- og félagsvísindadeildum Háskólans komi til með að taka beinni og öflugri þátt í uppbyggingarstarfinu sem framundan er. Ekki síður en fólk úr viðskipta- og verkfræðideildum.

Jólympíuleikarnir nálgast

Árið 2005 hlotnaðist mér sá heiður að flytja erindi á fjölskylduþingi Félagsmálaráðuneytisins í Iðnó. Þingið var rétt fyrir jól og markmiðið var að vekja athygli á hinum sönnu gjöfum jólanna sem varla verða mældar í peningum einum saman. Erindið heitir ,,Jólympíuleikarnir" og er hér í heild sinni.

Ég legg nú ekki í vana minn að lesa gömul erindi á mánudagskvöldum en rakst á eftirfarandi klausu sem mér finnst eiga vel við í dag:

,,Rétt eins og ólympíuleikarnir eru jólin dýr - og þá er alveg sama hversu útsjónarsamt og vel skipulagt fólk er. Gjafirnar, jólatréð, fínu fötin, jólaskrautið og steikin taka sinn toll og ég þekki engan sem hefur ekki eytt aðeins meira en hann ætlaði sér á jólunum.

Margir Íslendingar eiga sand af seðlum sem þeir dreifa frjálslega í kringum sig á jólunum sem og endranær. En þeir eru líka margir sem eiga lítið og líða fyrir það í desember. Það er skuggaleg staðreynd að einstæðir foreldrar sem rétt svo tekst að láta enda ná saman, eyða samt álíka miklu í gjafir handa börnunum sínum eins og þeir sem eiga fullt af peningum. Ástæðan er auðvitað sú að enginn vill verða eftirbátur hinna, viðmiðið er sett af þeim sem nóg eiga og hinir reyna að sigla með straumnum. Auðvitað er það vel meint, það vilja allir gleðja börnin sín á jólunum.

En getur verið að íslenska þjóðin kunni ekki að fara með peninga? Kunnum við að vera rík?

Vandi fylgir vegsemd hverri eins og sagt er - og það er vissulega stutt síðan við vorum fátæk bændaþjóð með hor í nös og galtóma vasa - en ég vil kalla hina vel stæðu til ábyrgðar í þessum efnum, því það fylgir því ábyrgð að eiga pening og með því að berast á og kasta þeim í rándýrar gjafir og ríkmannlegt jólahald eru margir aðrir settir í vandasama stöðu.

Fyrir utan það hvaða lærdóm börnin okkar draga af þessari gengdarlausu eyðslu. Og það sem er svo grátbroslegt er að dýru gjafirnar staldra ósköp stutt við í höll minninganna. Ef hópur barna er inntur eftir dýrmætustu jólaminningunni kemur í ljós að hún var alls ekki dýr - hún kostaði bara ekki krónu. Það rifjast upp snjóþotuferðir, jólaball eða heimsókn til ömmu og afa í piparkökur og kakó. Jafnvel ómerkilegur músastigi kemur upp í hugann.

Ef þessi sami barnahópur er inntur eftir jólagjöfum síðastliðinna ára verður oft fátt um svör."

Áfram LRH

Ég sat fund með yfirstjórn Lögreglunnar á höfuðborgarsvæðinu í dag. Lygilega góður árangur sem LRH hefur náð á árinu - og það hefur farið hljótt um hann.

Sérstaka athygli mína vakti sú staðreynd að umferðarslysum hefur fækkað um 15% fyrstu 8 mánuði ársins 2008 miðað við sama tíma árið 2007.

Hér er eingöngu átt við þau óhöpp þar sem slys verða á fólki - alvarlegustu umferðarslysin þar sem líf og limir okkar eru í húfi.

Þetta er gríðarlega góður árangur umferðardeildar LRH og afrakstur þrotlausrar og nákvæmrar greiningarvinnu, forvarna og eftirlits.

Það kom fram á fundinum að samkvæmt fræðunum er talið ógerlegt að fækka umferðarslysum um meira en 5% - LRH gerði gott betur.

Ekki þarf að orðlengja um þjóðhagslegan ávinning og þann sparnað sem hlýst af því að umferðarslysum fækki um heil 15% á höfuðborgarsvæðinu.

Við höfum margoft tekið undir þau sjónarmið LRH að stofnunin þurfi meira fjármagn - til að auka hlut sýnilegrar löggæslu og öryggi íbúanna úti í hverfunum.

Einhvern veginn finnst konu þeir hafa unnið til þess með þessum frábæra árangri.

Ég man þá tíð...

Það er eins og þessi texti sé margra ára gamall. En hann er þó bara síðan í júlí. Það mun líða langur tími þar til lofgreinar á borð við þessa birtast í erlendum blöðum.

Sumar voru nú reyndar að gera okkur gráhærða - sér í lagi þær sem fjölluðu um Íslendinga eins og við værum einfeldningar með mosa í naflanum og sérviskulegar matarvenjur.

Kunningi minn skrifaði BA-ritgerð um álfatrú og vegagerð fyrir hartnær áratug.
Hann fær (fékk) ennþá viðtalsbeiðnir við evrópska og ameríska fjölmiðla - og þá sem álfasérfræðingur.

Greinin er hræðilega væmin en það er þó eitthvað sjarmerandi við þessa staðhæfingu:

If butterfly wings made a sound, the fluttering would sound like the lovely Icelandic language.

Þór er flottur

Mikið óskaplega þykir mér Þór Sigfússon oft mæla skynsamlega.


Það gerði hann líka hér.

Jafnvægi

Hérna þekki ég mitt fólk.

Við endurmótun íslensks samfélags verðum við að nýta allt okkar hæfa fólk. Sé litið til hins ævaforna tákns Yin og Yang er morgunljóst að í viðskiptalífinu hefur of mikið af Yang-i verið til staðar.

Nú er runninn upp sá tími þar sem skynsemi er ofar fífldirfsku, langtímamarkmið eru ofar skammtímamarkmiðum og áhættumeðvitund ofar áhættusækni.

Við höfum hreinlega ekki efni á því að nýta ekki krafta kvenna til jafns við karla.

Hausatalning er ekki aðalmálið, né heldur að alhæfa og kenna öðru hvoru kyninu um.

Rannsóknir sýna einfaldlega að þau fyrirtæki sem hafa sem jafnast hlutfall karla og kvenna þegar kemur að stjórnun eru í betra jafnvægi en önnur.

Þetta snýr að því að hafa kjark til að hleypa nýjum gildum að, leita jafnvægis og reglu. Það jafnvægi mun ekki nást nema allir komi að borðum þar sem ráðum er ráðið.

Að lokinni veislu

Airwaves lokið - og mér allri lokið um leið. Það er óneitanlega þyngra undan dansfætinum þegar komið er á fertugsaldurinn svei mér þá.

Margt gladdi eyrað en það sem stendur upp úr er:

Norsk/sænska trúbadorínan Ane Brun sem söng eins og engill í erlendu-bóka-deildinni í Mál & Menningu.

(Það er reyndar merkilegt hvað bókabúðir eru almennt fínir tónleikastaðir, M & M er eins og sniðið fyrir tónleikahald).

Berserkjapoppsveitin Robots in Disguise frá Bretlandi var geggjuð. Eingöngu skipuð konum með rétt ,,attitude". Frábært band!

Lay Low var svo með dásamlega útgáfutónleika á fimmtudagskvöldinu í Fríkirkjunni - utan Airwavesdagskrár. Þar átti yðar einlæg litla en löðurmannlega innkomu í tveimur lögum - ljúf skylda og takk fyrir mig.

Á Café Rosenberg voru svo trúbatrixur Off-Venue og eins guðaði ég á glugga þegar Hjaltalín lék fyrir Skífugesti á laugardaginn.

Sitthvað meira sá ég og heyrði en rúsínan í pylsuendanum var FM Belfast. Þvílík hljómsveit - það var mannbætandi að gleyma sér í gleðisveiflu á þessum síðustu og kannski verstu tímum.

How to make friends heitir nýja platan þeirra og hún er frábær.

Heimsborg og heimabær

Ég gekk niður Laugaveginn fyrir hádegi í dag og heyrði hvergi íslensku. Airwaves-hátíðin í fullu fjöri og bærinn troðfullur af glaðbeittu áhugafólki um góða tónlist.

Einu sinni á ári breytist Reykjavík í útlenska heimsborg. Mér líkar það vel þó heimabærinn sé ósköp notalegur svona inn á milli.

Ég ætla að þræða tónleikastaði um helgina - af nógu er að taka.

Fjöreggið

Jafnréttisráð ályktaði og ég tek undir hvert orð.

Athygli vekur að fulltrúi fjármálaráðuneytisins situr hjá.

Smekklaust

Það er smekklaust af Eyþóri Arnalds að þyrla upp ryki vegna peninga sem Árborg lagði inn á peningamarkaðsreikning í sumar. Það er ábyrgðarlaust af honum að slá sér til riddara í þessu erfiða ástandi - ef ekki einfaldlega smekklaust.

Mörg sveitarfélög eiga fjármuni inn á peningamarkaðsreikningum, fólk út um allt land á fjármuni inn á peningamarkaðsreikningum.

Sem betur fer eru svona upphlaup fátíð um þessar mundir. Í Reykjavík var þverpólitísk samstaða um aðgerðaráætlun í fjármálum borgarinnar þó svo að fólk hafi auðvitað mismunandi skoðanir á því hvaða leiðir eru bestar og hver forgangsröðin sé. Borgarbúar þurfa á því að halda að við sameinumst í þessu erfiða verkefni.

Íbúar landsins þurfa ekki á ódýrum upphrópunum að halda nú um mundir.

Það heitir að ala á óöryggi.

Jafnvægi milli kvenna og karla

Ég sakna þess hvað lítið er talað um mikilvægi jafnréttis og jafnvægis á þessum umbrotatímum. 

Það er morgunljóst að við endurmótun íslensks samfélags þurfa raddir og sjónarmið bæði karla og kvenna að heyrast - hátt og skýrt. 

Hvar er kvennahreyfing míns góða flokks? Hvar er jafnréttisumræðan meðal karla og kvenna á Alþingi? Nú er verið að skipa í ótal nefndir og allt á suðupunkti. Nú er lag að beita skynsemi og réttsýni og skipa konur og karla til jafns - til uppbyggingar réttláts samfélags. 

Þrátt fyrir góðan árangur jafnréttismála á mörgum sviðum íslensks samfélags þá má öllum vera ljóst að annað kynið fór fyrir fjármálaútrásinni sem nú hefur sviðið íslenska jörð svo um munar. 

Ætlum við ekki læra af því? 

Það er á svona stundum sem jafnréttismálin ættu að vera á tungubroddum allra ráðamanna - og kvenna. 

Karllæg gildi hafa ráðið för síðasta áratug. Krafa tímans er jafnvægi - með þátttöku beggja kynja.

Grein dagsins er eftir Steinunni Valdísi

Margan lærdóm má draga af atburðum síðustu vikna og mikilvægasta lexían er sennilega sú að okkur beri að vanda til verka og láta ekki stundarhagsmuni og von um fljóttekinn gróða teyma okkur til aðgerða í blindni án þess að huga vel að afleiðingunum til lengri tíma.

Það skýtur því óneitanlega skökku við að nú séu uppi kröfur um að kasta til hliðar heildstæðu mati á umhverfisáhrifum vegna álvers á Bakka við Húsavík vegna þess að „við höfum ekki efni á að tefja álversframkvæmdir“ eins og það er orðað. Það eru að mörgu leyti skiljanleg viðbrögð að vilja grípa tafarlaust til verka í þeirri von að draga megi með einhverjum hætti úr höggþunga þeirra áfalla sem á okkur dynja. En allra síst nú getum við leyft okkur fljótfærni og óðagot sem kann að koma okkur í koll þegar fram í sækir.

Það blasir við öllum að lög, reglur og eftirlit vantaði sárlega í aðdraganda þess að alþjóðlega lausafjárkreppan skall á og allt hrundi. Við skulum því fara að lögum nú, hversu mjög sem einhverjum kann að þykja þau þvælast fyrir framkvæmdagleði.

Ytri aðstæður hafa sjaldan eða aldrei verið óhagstæðari. Lánstraust Íslendinga er lítið nú um stundir og ekki á bætandi að veikja það með frekari lántökum til uppbyggingar og stækkunar álvera. Það væri óábyrg hagstjórn að auka skuldir í stað þess að hægja örlítið á og endurvekja traust hérlendis og erlendis. Fjárfesting okkar í áliðnaði er gríðarleg og skuldirnar miklar vegna hans. Tekjurnar eru síðan að mestu leyti bundnar við álverð sem fer hríðlækkandi. Það er því alls óvíst að álver sé okkar besti orkunýtingarkostur til framtíðar.

Það er satt að við þurfum að lifa veturinn, en við þurfum einnig að huga að komandi árum og áratugum. Styrkjum undirstöðurnar undir efnahagslífið á þann veg að þær dugi einnig börnum okkar og barnabörnum. Við höfum verið óþyrmilega minnt á ábyrgð okkar gagnvart komandi kynslóðum.

Rísum undir henni.

(Birt með góðfúslegu óleyfi Morgunblaðsins)

Fyrir opnum tjöldum

Opnir fundir þingnefnda komast líklega næst því að vera ,,hearings" - eða opnar vitnaleiðslur eins og bandaríska þingið hefur komist upp á lagið með. Fráfarandi bankastjóri Lehman Brothers fór ekki varhluta af þeim eftir gjaldþrot bankans. 

Alveg sjálfsagt að nýta fundi viðskiptanefndar til að kalla fram svör fyrir opnum tjöldum. Ég sé ekkert því til fyrirstöðu að fráfarandi forstöðumenn bankanna mæti og skýri mál sitt - sem og fleiri persónur og leikendur úr fjármálaheiminum.

Hallir fólksins

Ég var í Moskvu um helgina í fylgd með bónda mínum sem fagnaði útkomu bókar sinnar á rússnesku ásamt skáldbróður Einari Kárasyni. 

Um Moskvu mætti skrifa margt. Töfrandi borg og kraftmikil og kinkar þannig kolli til annarrar stórborgar, New York. Kraftinn eiga þær sameiginlegan en lítið annað. Þær eiga það þó sameiginlegt að enginn ferðalangur yfirgefur þær ósnortinn. 

Metróstöðvar Moskvuborgar eru með frægustu kennileitum borgarinnar. 

(Það er reyndar vafamál hvort kennileiti sé kennileiti ef það er staðsett neðanjarðar?)

Metróstöðvarnar voru byggðar sem hallir fólksins upp úr 1935 og áttu að sýna hversu gott rússnesk alþýða hefði það. Á meðan svalt hún heilu hungri - svona var nú kommúnisminn skrýtinn. Stöðvarnar eru skreyttar mikilfenglegum listaverkum í sósíalískum anda, stórkostlegum ljósakrónum, bogadregnum línum og flísum í fínasta stíl.

Ótrúleg, kynngimögnuð, heillandi og ógleymanleg salarkynni.   

Framtíðin yfir grjónagrautnum

Sigurður Úlfar sendi inn langa athugasemd við síðasta pistli mínum sem ég eyddi fyrir gáleysi - ég biðst forláts á því. Þar hvatti hann mig og aðra sambandssinna til að nálgast umræðuna um ESB með haldbærum rökum og ekki sem trúarbrögð.

Ég gæti ekki verið meira sammála og tíni því til í fljótheitum - rétt á meðan grjónagrauturinn mallar - tíu góðar ástæður fyrir því að búa í haginn fyrir komandi kynslóðir. 

En fyrst - örstuttur formáli: 

Krónunni getum við því miður ekki treyst lengur, hún er of lítil. Upptaka annars gjaldmiðils er því óumflýjanleg. Það liggur beinast við að horfa til Evrópu og því eru allmargir sammála. 

En hér koma ástæðurnar tíu:

1) Gengissveiflur minnka strax við aðild og hverfa við upptöku evru. Það munar aldeilis um minna fyrir íslensk heimili og fyrirtæki.

2) Vextir lækka í 4-5% sem þýðir 700.000 sparnað á ári í vaxtakostnað fyrir fjölskyldu með 20 milljóna króna fasteignalán.

3) Matvælaverð lækkar um 20-25% sem kemur sér vel fyrir alla og best fyrir barnafjölskyldur og lágtekjufólk, öryrkja og aldraða. Heima hjá mér á Sjafnargötunni þýðir þetta hátt í 300.000 krónur á ári. 

4) Ísland fær bakhjarl í Evrópska seðlabankanum. Íslendingar munu ekki geta firrt sig ábyrgð á eigin hagkerfi en bakhjarlinn veitir okkur nauðsynlegan stöðugleika og tiltrú. 

5) Útflutningur til evrusvæðisins eykst til muna - landsframleiðsla sömuleiðis. 

6) Viðskiptakostnaður við evrusvæðið hverfur.

7) Íslenskur sjávarútvegur fær tollfrjálsan aðgang að mörkuðum í Evrópu, sem eykur virði aflans og skapar möguleika á frekari vinnslu á Íslandi. 

8) Evrópusambandið á ekki rétt á svo mikið sem einu kílói af kvóta í íslenskri lögsögu eins og löggjöf ESB er uppbyggð. Án undanþágu eða tilslakana. Þetta er staðfest af framkvæmdastjóra í málefnum Norður-Atlantshafsins hjá Evrópusambandinu. Ástæðan? Ekkert erlent ríki hefur veiðireynslu í íslenskri lögsögu. 

9) Íslenska landbúnaðarkerfið er eitt af þremur dýrustu landbúnaðarkerfum í heiminum. Aðild að Evrópusambandinu veitir bændum nauðsynlegt skjól vegna þeirra breytinga sem eru framundan á vettvangi Alþjóðaviðskiptastofnunarinnar og nauðsynlegt rekstraröryggi. 

10) Atburðir síðustu vikna sýna svo ekki verður um villst að Ísland verður fyrir beinum áhrifum af alþjóðlegum atburðum. Með aðild að ESB endurheimtum við möguleikann á að móta eigin framtíð og hafa áhrif á heimsatburði. Fullveldi Íslands eflist við Evrópusambandsaðild. 

Engin trúarbrögð hér á ferð. Gott væri að fá haldbær rök á móti fyrir því hvaða gjaldmiðil við ættum að taka upp nú þegar krónan hefur runnið sitt skeið á enda? 

En nú er grauturinn tilbúinn. Steingrímur Hermannsson sagði síðast þegar þjóðarskútan fékk alvarlega ágjöf að nú þyrfti fólk að sýna aðhaldssemi og elda grjónagraut. Hann mælti með því að láta grautinn standa í korter á eldavélinni eftir að slökkt hefur verið undir. Síðan þá hefur mín fjölskylda ávallt farið að þessum ráðum og grauturinn heppnast undantekningarlaust vel. 

Táknrænt

Ég reiddi fram vegabréfið á Kastrup og glaðbeittur danskur maður um fimmtugt skoðaði það í bak og fyrir. Hann horfði til mín kankvís og spurði svo hlæjandi:

,,Island? Nu må I rejse med Ökonomi, eller hvad?"

Hláturinn var aðeins of glaðhlakkalegur fyrir minn smekk en ég tók mitt vegabréf og hélt áfram göngunni. Þegar ég var komin lengra fann ég fyrir sviða í brjóstinu. Ég tók skensið raunverulega nærri mér.

(Sem er ólíkt mér því ég læt mér yfirleitt fátt fyrir brjósti brenna.)

En ég hef aldrei ferðast á Saga Class.

Ekki frekar en þorri Íslendinga. En við skulum samt borga brúsann.

Og börnin okkar og líklega barnabörnin líka.

Ég mæli með grein Ingibjargar Sólrúnar í Morgunblaðinu í dag. Velkomin aftur Solla, þín hefur verið sárt saknað.

Tegundir

Það eru tvær tegundir manna. 

Þeir sem berjast í bökkum.

Og þeir sem berjast í bönkum.* 

Fyrrnefndi hópurinn hefur stækkað geysihratt síðustu daga. 

*Nafnlausi félagsráðgjafinn

Raunverulegir vinir

Ég tek það fram að ég vil ekki sjá þessa ríkisstjórn klofna. Ég styð mitt fólk af öllum mætti - ríkisstjórnina í heild sinni styð ég af veikum mætti. 

Stjórnarkreppa er ekki á efnahagskreppuna bætandi. En eftir dæmalausar yfirsjónir í efnahagsstjórn síðastliðins áratugar hlýtur Sjálfstæðisflokkurinn að sjá sóma sinn í því að horfa til framtíðar. 

Við þurfum ofboðslega mikið á framtíðinni að halda núna. 

Framtíðin er í Evrópu. Þar eigum við heima. Í Evrópusambandinu er samtrygging milli þjóða. Raunverulegar vinaþjóðir. 

Og eins og allir vita þá vaxa menn af sannri vináttu - þeir minnka ekki.* 

Bandaríkjamenn skulda okkur ekki neitt - why should they? 

Ef Rússalánið gengur eftir skuldum við Rússum helling. Það er nú engin draumastaða.

*Þetta er skot á hina hlægilegu minnimáttarkennd þeirra sem halda að Ísland tapi sjálfstæði sínu og minnki á einhvern hátt við að ganga í Evrópusambandið. 

Sextán spurningamerki og ein upphrópun

Hvernig gat þetta komið fyrir eina ríkustu þjóð í heimi? Hvernig gátu stjórnvöld leyft fjármálamarkaðnum að hafa frítt spil, án eðlilegra leikreglna, án réttmætra spurninga, án aðvörunarorða?

Hvernig gátu viðskiptamenn farið svo glannalega og illa að ráði sínu? Spilað með peninga almennings eins og þeir væru í spilavíti? Eins og það væri skemmtilegur leikur? Gert íslensku þjóðina ábyrga fyrir innistæðum Breta?

Hvernig gátu þessi mistök átt sér stað? Og eiga sér enn stað? Með þjóðnýtingu Glitnis? 

Hver á að rannsaka þetta allt saman? Og hvenær hefst sú rannsókn?

Hvað er í gangi með þá sem eiga í viðræðum við vinaþjóðir og aðrar þjóðir? Norðmenn segjast ekki hafa verið beðnir um aðstoð - eru þeir ekki vinaþjóð? Höfuðsnillingurinn Halldór Blöndal rýkur svo í fjölmiðla og segir lán frá Rússum í hendi - eftir eitt símtal... Það þurfti að leiðrétta af Rússum. Þetta eru auðvitað grátleg vinnubrögð.

Reiðin stafar líka af því að tveimur spurningum er ósvarað: Ein tengist fortíðinni, hin framtíðinni. 

Af hverju er ekki skipt um yfirstjórn í Seðlabanka Íslands? Ókei, SÍ starfar auðvitað eftir stefnu stjórnvalda hvert sinn (eða á hið minnsta að gera það) og því er næsta spurning meira áríðandi:

Af hverju er ekki gefin út yfirlýsing um framtíðarfyrirkomulag gjaldeyrismála? Aðildarumsókn að ESB, stefnu í átt að upptöku evru?

Eitthvað!

Í hita augnabliksins

Það er kannski best að bíta í tunguna á sér núna og segja sem minnst. 

En ég greip þó orð forsætisráðherra á lofti um að nú skuli aðlaga fjármálakerfið íslenskum aðstæðum.

Einmitt kæri forsætisráðherra. Og þá liggur beinast við að aðlaga íslenskt hagkerfi að því evrópska.

Nú er hugur minn hjá íslensku launafólki, fjölskyldufólki, láglaunafólki, nær öllum Íslendingum. 

Fólki sem þáði góð ráð hjá bönkunum og tók myntkörfulán, fólki sem keypti sér íbúðir á 90-100% lánum, fólki sem einfaldlega spennti bogann of hátt í góðri trú. Fólki sem hafði ekki kost á öðru því hvernig átti það annars að koma sér upp þaki yfir höfuðið???

Svo eru það allir hinir. Sem sátu á sér og voru skynsamir. Sem áttu sparnað. Þeim blæðir líka. 

Því það er alltaf svo - þegar öllu er á botninn hvolft - að það er blessaður almenningur sem tekur skellinn. 

Almenningur sem mátti horfa upp á misskiptingu auðsins vaxa, vaxa og vaxa. Og hallærislega lúxusstæla, kaupréttarsamninga og stjarnfræðilegar launaupphæðir sem venjulegu fólki flökraði við.

Nú skora ég (ég ætla að umorða þetta í hita augnabliksins). Nú hrópa ég á mitt fólk í ríkisstjórninni að standa í fæturna og krefjast þess að við horfum til framtíðar, stefnum á aðild að ESB og skiptum um gjaldmiðil í fyllingu tímans. Mér stendur innilega, hjartanlega og einlæglega á (skít)sama um það sem stendur í  stjórnarsáttmálanum á þessari stundu. 

Ég á tvö börn - þriggja ára og fimm ára. Þau eiga ekki að þurfa að upplifa þennan dag þegar þau eru komin á fullorðinsár. 

Ég trúi því ekki

fyrr en ég tek á því að ríkisstjórnin ætli sér að kynna aðgerðaráætlun sem gerir ekki ráð fyrir samráði við verkalýðshreyfinguna.

Ég trúi því bara ekki.

Ef það er gert þá kallar það á fleiri krísur en nauðsyn krefur. Og nógu djúpt höfum við sokkið.

Gott hjá kennurum

Þetta er til fyrirmyndar. Ég á lítinn fimm ára trítil og hann er býsna uggandi um ástandið - hvað þá stálpuð börn og unglingar sem geta tekið fjármál fjölskyldunnar töluvert inn á sig undir venjulegum kringumstæðum.  

Á svona stundum þakkar kona fyrir gott menntakerfi og meðvitaða kennara. 

Hækkun leikskólagjalda

Það er ekki rétt sem kemur fram í máli forsvarsmanns Hjallastefnunnar í 24 stundum í dag að sjálfstætt reknir leikskólar í borginni fái lægri niðurgreiðslu en borgarreknir. Þvert á móti gerði t.a.m. Laufásborg glimrandi góðan samning við Reykjavíkurborg auk þess að fá afhentan rótgróinn hverfisleikskóla til einkareksturs. Laufásborg er með mun betri samning en flestir aðrir sjálfstætt reknir skólar og greiðslur til sjálfstætt rekinna leikskóla hafa hækkað til muna á þessu kjörtímabili.

Fyrir rúmlega ári síðan samþykkti meirihluti leikskólaráðs að ganga til samninga við Hjallastefnuna og fela þeim rekstur Laufásborgar. Við í Samfylkingunni greiddum atkvæði á móti vegna þess ákvæðis í samningnum að Laufásborg mætti hækka leikskólagjöldin. Fyrst í stað fylgdu leikskólagjöldin öðrum leikskólum en nú hefur Laufásborg ákveðið að hækka þau um 15%.

Að mínu mati hafa sjálfstætt reknir skólar borð fyrir báru til að mæta óvæntum útgjaldaliðum. Þeir eiga ekki að þurfa að hækka gjöld til foreldra og í þessu árferði finnst mér það með öllu ótækt. Ég hef í sannleika sagt áhyggjur af því að þessi meirihluti - sem svo einarðlega gengur fram í þágu sjálfstætt rekinna leikskóla á kostnað uppbyggingar almennra leikskóla - geti vel hugsað sér að gefa gjaldtöku í sjálfstætt reknum skólum algjörlega frjálsa.

Það væri gott að fá staðfestingu á því að svo er ekki.

Annars er hér að finna margvíslegan fróðleik um Hjallastefnuna, matsskýrslu um leikskóla sem starfar eftir hjallískri stefnu.